Geloof, bijgeloof en ongeloof

Zoals bekend, ben ik in januari een samenwerking met de paters van St. Vincent de Paul aangegaan. Het hoofd van die organisatie, Père Bertin, is in januari bij mij in Amsterdam een paar dagen op bezoek geweest en dat was reuze gezellig. Ik ben nogal allergisch voor religieuze uitingen en dat was bij de pater absoluut niet het geval – een rustige down to earth man, die op zijn tijd zelfs grappig uit de hoek kan komen. Sinds begin augustus is er een broeder, frère Camille, toegevoegd aan het project. Een vriendelijke, jonge vent van 35 uit Ivoorkust en een ongelooflijke ouwehoer; die man heeft overal een mening over en welk onderwerp je ook maar aansnijdt, hij heeft er wel wat over te zeggen. Nou is dat niet zo erg, daar is op zich wel aan te wennen, maar naast zijn spraakwatervallen is het ook nog eens een enorme missionaris. Iemand die alleen maar in termen van katholicisme denkt. Hij heeft voorheen een lagere school geleid en heeft daardoor kennis over een aantal documenten die er gemaakt moeten worden en hun inhoud. Fijn dacht ik, dan kan hij mooi een aantal van die documenten maken en hoef ik me niet af te peigeren met mijn Kluk-Kluk Frans. Oef, dat heb ik geweten; het eerste document dat hij produceerde zou je de “filosofie” van onze school kunnen noemen en dat was een groot HALLELUJA. Allemaal gezever over de Liefde, met hoofdletters, Broederschap etc. Ik schrok me dood, liet het aan Gnoumou en de oude Michel lezen en die vonden het wel mooi klinken. Toen ik vroeg of het niet een beetje al te religieus was, moesten ze beide lachen en beamen dat dat inderdaad wel het geval was. Ik heb het toen maar herschreven en het taalgebruik wat aangepast. Het is ongelooflijk hoe al zijn redeneringen automatisch van het katholicisme uitgaan, alsof er hier geen moslims wonen, of animisten. Als we het bijvoorbeeld over het zoeken en aannemen van leraren hebben, gaat hij er automatisch vanuit dat we katholieke leraren gaan zoeken. Waarom? Wat is er mis met een moslim of atheïstische leraar? Als hij zijn vak maar verstaat en zich aan de regels houdt, lijkt mij.

Vroeger, toen ik nog op goede voet stond met het dorp, werden er altijd rituelen uitgevoerd voordat we aan een nieuwe activiteit begonnen. Zo werden er kippen geslacht voor elke nieuwe constructie, er werden kippen geslacht als we op reis gingen en als er wat mis ging op het project moesten wederom een aantal kippen het leven laten. Nu we met de paters samenwerken wordt dat uiteraard niet meer gedaan. Bovendien begonnen de prijzen ook een beetje uit de hand te lopen:.in de tijd dat ik nog goed met Venance omging, die overigens zelf al die rituelen aanvroeg bij diegene die daartoe bevoegd is, kostte me dat hooguit een paar honderd francs. De laatste keer echter, in december 2008, moest ik opeens 26.000 francs betalen, hetgeen ik niet gedaan heb, op aanraden van de oude Michel, die mij zei dat dat pure oplichterij was en nergens op sloeg. Sindsdien heeft niemand het er meer over gehad, hoewel we wel regelmatig amuletten op het projectterrein tegen komen. We hebben een wacht die daar een oogje voor heeft – diezelfde wacht die ook de slang ontdekt had. Ik wordt niet over elke keer en over alles geïnformeerd, maar soms verteld de oude baas me wel wat: ondergedompelde kalebassen met poedertjes erin, muntstukken die op een bepaalde manier opgestapeld onder een heilige boom liggen, dat soort dingen.

Een week of twee geleden werd ik benaderd door een maraboe; een maraboe is een islamitische voodooman, een geestelijke die rituelen op aanvraag uitvoert bijvoorbeeld als je een onbeantwoorde liefde hebt, als je schoolcijfers niet voldoende zijn, maar ook om een rivaal uit te schakelen of een vloek over iemand uit te laten spreken. Zoals bij alle bijgeloven, geloven de mensen er heilig in en er wordt zowel door moslims als niet-moslims om gevraagd. Goed, die ene maraboe benaderde mij dus met de mededeling dat Venance een andere maraboe in Dédougou had gevraagd een vloek over mij uit te spreken en wel zo dat ik mijn spullen zou pakken en zou vertrekken. Zoals bekend, wil Venance mij al een tijdje weg hebben zodat hij het project weer over kan nemen en mijn huis inpikken. Hoe hij zich voorstelt een lyceum over te nemen als ongeletterde is mij niet duidelijk, maar dat hij graag mijn huis wil kan ik me wel voorstellen. De genoemde maraboe stelde mij voor een tegen-ritueel uit te voeren om de vloek ongedaan te maken. Tja, wat moet je daar nou weer van denken? Ik geloof natuurlijk helemaal niet in die flauwekul, maar ik vond het wel attent van die meneer om mij te informeren tot hoever Venance van plan is te gaan in zijn vete tegen mij. Ik heb mij vervolgens tot Zerbo gewend. Zerbo is de zeepmaker op het project en tevens goede vriend, bijna vertrouweling van me. Hij is ook de personeelsvertegenwoordiger en in die functie op de hoogte van alle problemen, gekonkel en wat dies meer zij. Zerbo is zelf moslim, dus ik vroeg hem eens na te gaan wat voor een meneer die maraboe was en of het waar was wat hij mij gezegd had. Zo gezegd, zo gedaan, Zerbo heeft rondgevraagd bij wat imams en kwam erachter dat de maraboe de waarheid had verteld en dat hijzelf een “zeer krachtige” maraboe was. Hij adviseerde mij ten stelligste vooral op zijn aanbod in te gaan. De maraboe zou zijn krachten aanwenden zodat er eindelijk weer vrede en rust op het project zou komen, niets slechts – alleen maar goeds. Zerbo was zo heilig overtuigd van de noodzaak van zo’n ritueel, dat hij mij heeft weten te overtuigen om het te doen. Baadt het niet, dan schaadt het ook niet, dacht ik. Ik moest echter wel 75.000 francs (= €115) betalen voor een schaap en andere benodigdheden. Het schaap zou ritueel geslacht worden en onder de aanwezigen verdeeld worden, er zou uit de koran gereciteerd worden en veel gebeden. Er zouden meerdere geestelijken aan mee doen. Dat schaap was nodig om de buik te bevredigen, bovendien bidt men beter met een volle buik dan met een lege. Toen ik vervolgens zei dat het toch Ramadan was, moest hij lachen en bleef mij het antwoord schuldig. Afgelopen donderdag is het ritueel in alle vroegte en in het geheim uitgevoerd. Ik wil niet hebben dat anderen hiervan weet hebben, dat zou alleen maar negatief uitgelegd worden. Na afloop van het ritueel is er een aantal amuletten gemaakt van koranteksten en weet ik wat nog meer. Die amuletten moesten vervolgens op een vochtige plaats gelegd worden, een plaats die constant vochtig is, zoals een rivier. Zerbo is dondermiddag dus naar de Mouhoun getogen, heeft de amuletten verzwaard met stenen en van de brug af in het water laten vallen. Tja, en daar liggen ze nu op de rivierbodem hun krachten uit te stralen……..